martes, 23 de febrero de 2010

Antzerki modernoaren aitzindariez ikasten

Antzerki pobre bat, materialtasunari dagokionean. Eszenografiarik eta teknika konplikaturik gabea, egundoko jantzitegi, iluminazio eta makillajeak ekidingo dituena. Musika eta testua bera ere erantziko dituena.

Antzerki biluzia. KALETARRA.

Aszetikoa. Beharrezkoa ez den elementu oro ukatuko duena. Moralidade berri bat izango du helburu.

Ez da antzerki bat bere esanahi hutsean, antzezlanaren artearen inbestigaziora bideratua baizik.

Antzokia baino, LABORATEGIA da.



"El espacio vacío". PETER BROOK


“Puedo tomar cualquier espacio vacío y llamarlo un escenario desnudo. Un hombre camina por este espacio vacío mientras otro le observa, y esto es todo lo que se necesita para realizar un acto teatral.”

Precisamente el concepto de “espacio” y no “escenario” es el aceptado en el teatro hoy. El lugar donde se lleva a cabo una representación teatral no está ya ligado con la idea de proscenio, butacas y telón. La evolución natural del teatro ha hecho que justamente cualquier lugar pueda ser tomado como un “espacio” para hacer teatro.

En el libro Brook descompone la palabra teatro en cuatro significados distintos: un teatro agonizante (a veces mal traducido como “mortal”), un teatro sagrado, un teatro tosco y un teatro inmediato.

No obstante, con el libro Brook no pretende tener la última palabra sobre el tema ni esbozar una teoría rígida.


"Hacia un teatro pobre". JERZY GROTOWSKI

El actor es el protagonista absoluto y excluyente en el teatro de Grotowski. En su concepción, el teatro no es más que la relación entre un actor y un espectador. Sus postulados del teatro pobre se constituyen como una reacción a la invasión de medios técnicos, como oposición a la noción de teatro entendido como una síntesis de disciplinas creativas diversas: literatura, plástica, música.

Despojando al hecho teatral de todo lo superfluo, sólo queda el actor para resolver aquello que en el "teatro rico" se confía a la tecnología y al auxilio de las diversas artes.

Se prescinde de la planta tradicional y en cada nueva propuesta se intenta un modo diverso de tratamiento espacial y la relación escena-público se ve enriquecida así en sus múltiples variantes. Se abandonan los efectos de luces, son los actores los que "iluminan" mediante técnicas personales, constituyéndose así en una fuente de "iluminación artificial". El rechazo a los artificios del maquillaje y del vestuario permite al actor cambiar de personajes, tipos y siluetas usando sólo su cuerpo y la maestría de su oficio. La composición de expresiones faciales sustituye el uso de máscaras. La eliminación de la música permite a la representación misma convertirse en melodía mediante las voces de los actores y el golpeteo de los objetos. Los actores crean el entorno y lo transforman con el único auxilio de sus gestos: una tela es el mar, luego un sudario y finalmente un ave.

Este universo estético de rechazo a lo material y a lo superfluo, de pobreza y ascetismo, sólo puede ser habitado por un ser dispuesto al autosacrificio, al renunciamiento que exige todo acto de amor, a la espiritualidad suprema de un santo.

Espazioaren erabilera eta errendimendua. Antzezle eta ikusleen parekatzeak ikusleen elkarrenganako begiradak bultzatzen ditu.

Antzezle eta ikusleen arteko erlazioa: azken hauek eszenan integratzen dira, euren burua errepresentazioaren elementu gisa ikusiz.

Ikusleak eszenatokian zehar barreiatzen dituen eredua.

Ikusle eta antzezleen arteko nahasketaren eredua. Paperak galdu dira.

Elementuak. Eszenaren iraupenean zehar, eszenatoki aldakorrak.


Ikusle-eszena erlazioak. Eszena publikoa eta eszena pribatua. Ikusle espioiaren kontzeptua.

Multzoen banaketa

Banaketaren pausoa hiru espazio motei erabilera konkretu bat bereiztea izango da. Eman zaigun programa oinarritzat hartuta, aldekata batzuk eginez, birrantolaketa bat planteatzen dugu gure eskema bereziaren arabera.


Goikaldeko irudian nabari daitekeen moduan, programa ofizialean planteatzen zitzaizkigun erabilera asko "publiko kontrolatua"ren multzoan sartu ditugu bereizketa bat eginez zerbitzu hauen espezializazioaren arabera. Espazio publikoan ez ditugu erabilera espezifikorik definitu arlo hau bakoitzak kokapen eta proiektu konkretu bakoitzaren nondik norakoaren arabera moldatu dezan. Aldaketa handiena espazio "pribatu"etan ageriko da: Proiektua gehiago aberasteko nahiarekin, arte audiobisualen inguruko ikasketak emango diren hezkuntza zentru bat planteatzen da eta, honetarako, espazio berezi honek beharrrezkoa izango lukeen programa planteatu dugu. Ondorengo pausoa programa guztia planteatu zaizkigun sei multzo funtzionaletan banatzea izango da, kokapen zehatza, ordea, urrengo pauso baterako utziz:


Banaketa hau egiteko zenbait lege jarraitu ditugu. Alde batetik, 4 multzo bereizietatik elementu bat aukeratu dugu, modu honetan espazio hibridoen sorrerak bilatzeko intentzioarekin. Bestetik, multzo bat osatuko duten lau elementu horiek modu funtzional batean batean bata besteari laguntzea bilatu dugu.

Espazio anitzen sorkuntza

Arte bisualen inguruko heziketa-produkizoa-erakusketa-gestioa ahalbidetuko duen espazio anitzen sorkuntzaren aurrean, multzo honek Logroñoko alde zaharraren kontestuan bereganatu beharko dituen kualitateen bila, hauen kualitateen berezitasunak aztertzera eraman gaitu.

Espazio hauek, beraien kualitate basikoetara eramanda, hiru multzotan bereizi ditugu: espazio pribatua, espazio publiko kontrolatua eta espazio guztiz publikoa.

Espazio hauen oinarrizko ezaugarri batzuk definitzea beharrezkoa iruditu zaigu ondoren:

Espazio pribatua:
-sarrera mugatua duena
-Intimitatea guztiz bermatu dezakeena
-Konforta partikularki moldatu daitekeena.

Espazio publiko kontrolatua:
-Sarrera edonorentzat librea izango duena.
-Intimitatea partzialki egongo da bermatua.
-Konforta erabiltzaile guztientzat maila berdinekoa izango dena.

Espazio publikoa:
-Ez du sarrerarik edukiko.
-Intimitatea ez da bermatuko.
-Konforta baldintza klimatikoen menpe egongo da.


Hiru espazio mota hauek bakarka sortu daitezke, baina hiruren ezaugarriak nahastean, kualitate berri eta emankorrago batzuen sorkuntza dakarrela konturatu ginen. Ondoko eskeman adierazten den moduan, bi espazioen ezaugarriak nahastean espazio hibridoak sortzen dira, bi eremuen abantail bereziak elkarlanean etekin handiago bat eskaintzen dutelarik . Gainera, hiru espazioen ezaugarriak nahastean ezaugarrien etekinak biderkatu egiten dira eremu "super-hibrido" baten sorrera ematen delarik.

Gure helburua, sistema honetan azaltzen den bezela, erabilera konkretu bat potentziatzeko ezaugarrien konbinaketa hauek bilatzea izango da alde zaharraren zehar. Honetarako, bertako kualitate esapazialak kontuan harturik, hiru espazioak altura ezberdinetan banatzea izan daiteke modu posible bat.



Irudian adierazten da parte zaharrean geratu diren zuloetako ebaketa eskematiko bat. Zulo hau, konkretuki, bi kaleak guztiz zeharkatzen dituena da. Lehenengo erabakia, espazio pribatua espazio publikoetarekiko urruti kokatzea izango da, hasiera batean honen ezaugarriak bermatzeko intentzioarekin. Honegatik, espaizo hauen kokapena maila altuagoan edo sestra azpitik kokatzea dago aukeran. Ondoko eskeman bi aukerak hartuko dira kontuan.



Altuera ezberdinetan geratu zaizkigun espazio hauek beraien hartean elkartzeko sarrera bat bermatzeko eta dena batasun batean ulertzeko nahaiarekin, tartean espazio publiko kontrolatuak kokatuko lirateke, lotura hau sortuz eta trantzizio elementu neutral baten funtzioa izango dutelarik. Bigarren pausu honekin nabaritzen hasiak dira iada trantzizio espazio hibridoak sortu direla.


Ondoren, espazio guztiz publikoa, beste espazioekin nahastuko da, kalean ez-ezik, zuloen barrena ere. Modu honetan espazio publiko honek gora eta beherako bideak hartuko ditu kale bertikalen bidez eta espazio "super-hibridoak" sortuz. Gune hauek "puntu-beroak" bihurtzeko aukera guztiak dituzte, non informazio eta gizarte erlazioen trukearen kokapen nagusiak izango diren.


martes, 9 de febrero de 2010

Proiektuaren amaian...

Ez dakit zehatz mehat zertarako trazatu nituen aurreko hartan aztarnen luzapen haiek; egia esateko, ez nekien orduan ere...

Agian horixe izan da proiektu honek erakutsi didan gauzarik garrantzitsuena. Ideia printzipalki artistiko batetik abiatuta, garapen baten ondorioz ideia soil horri atera dakiokeen etekina, alegia.

Krokis hark bazituen agian nik neuk ere ezagutzen ez nituen onurak. Seguruenik, horiexek mahai gainean jarri eta garatzeak ekarri dizkio proiektu honi dituen alde onenak.

- Aztarnak. Lehenik eta ezeren aurretik, proiektuaren abiapuntu bezala.

- Hiriarekiko eta parkearekiko barneratzea, hurbiltzea. Luzapen horiexek dira loturaren berme.

- Sakroari erreferentzia. Klaustro kristauari omenaldia, museoaren argi iturri gisa planteatuz.

- Begetazioaren presentzia, aztarnaren jatorrizko elementu ezinbestekotzat. Begetazio bertikala, aztarnen horizontaltasunarekin kontrastean.

Dena den, baditut nire zalantzak ere, aire libreko erakusketak planteatzeko gaiaren inguruan, edota segurtasun aldetik obren babesa eskainiko duten patio horiei dagokienez. Dena den, aukera arkitektoniko berritzaileekiko muga kontsidera daitezke proiektu honi dagokionean, eta horrexegatik bigarren plano batean geratu izan dira hasierako momentutik, teknologiaren aurrerapenen esku itxaropentsuetan utziz.

Hona, bada, nire arte sakro museoaren adierazpena eta zergatik ez esan, Valbuenako paisaiaren aztarnizazioa, biak ala biak osagarriak.